Ο
παρακάτω λόγος εκφωνήθηκε από τον Τσε στο Θέατρο Γκαρθία Λόρκα της
Αβάνας, στις 30 Απριλίου 1963. Η εκδήλωση έγινε παραμονή της εργατικής
Πρωτομαγιάς και διοργανώθηκε από την Κουβανική Επαναστατική
Συνομοσπονδία Εργατών (CTC-R) και το Υπουργείο Βιομηχανίας του οποίου ο
Γκεβάρα ηγείτο.
Σύντροφοι,
συναντιόμαστε άλλη μια φορά, την παραμονή της Διεθνούς Εργατικής Γιορτής για να τιμήσουμε τους... συντρόφους εκείνους που ξεχώρισαν με τις προσπάθειές τους στις παραγωγικές υπηρεσίες της χώρας μας, στις υπηρεσίες του ευγενούς σκοπού της οικοδόμησης του σοσιαλισμού, σαν πρωτοπόροι εργάτες σε κάθε μια απ’ τις επιχειρήσεις στις οποίες μοιράζεται το υπουργείο μας. Κατά τη διάρκεια των δώδεκα προηγούμενων μηνών, είχαμε περιοδικές συζητήσεις με τους συντρόφους εκείνους που, μήνα με το μήνα με την αφοσίωσή τους στην εργασία, ξεχώρισαν ανάμεσα στους εργάτες των επιχειρήσεών μας.
Έχουμε επαναλάβει ξανά και ξανά ότι, στην περίπτωση των πρωτοπόρων εργατών, η υπερβολική μετριοφροσύνη δεν είναι αρετή αλλά μειονέκτημα, ότι ο πρωτοπόρος εργάτης πρέπει με να δίνει παράδειγμα, πρέπει να το κάνει κατανοητό, να μεταδώσει τον ενθουσιασμό του, και να δει ότι η δική του ατομική προσπάθεια μετατράπηκε σε μια προσπάθεια συλλογική όλων των εργατών και των εργοστασίων της χώρας, ότι οι δυνάμεις των εργοστασίων πρώτης γραμμής, όλων των κέντρων παραγωγής, ότι μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα της δουλειάς και τη συνείδηση των ανθρώπων, για να κατακτηθεί η υλική επάρκεια που χρειάζεται για το χτίσιμο του σοσιαλισμού και τη δημιουργία ισχυρής συνείδησης στους απογόνους του, πράγμα που χρειάζεται για τη διατήρηση του σοσιαλισμού.
Ολόκληρο το χρόνο αυτά τα δύο έργα εκπληρώθηκαν. Όχι τέλεια, όχι χωρίς σοβαρές παραλείψεις, όχι χωρίς λάθη, καυγάδες, βήματα προς τα πίσω, αλλά με πολύ ενθουσιασμό και πλήρη αφοσίωση στο έργο μας, καταφέραμε το 1962 να δημιουργήσουμε μια ισχυρή κοινωνική βάση. Συνεισφέραμε και εμείς στην ανάπτυξη της επαναστατικής συνείδησης ολόκληρου του κόσμου όταν, μπροστά στην αμερικάνικη πυρηνική απειλή, ο λαός μας ξεσηκώθηκε και έδωσε μια απάντηση που αναμφίβολα θα μείνει στην ιστορία. Ήταν παράδειγμα του πώς μια επανάσταση μπορεί να αντιμετωπίσει μεγάλο κίνδυνο, ακόμα και τον κίνδυνο της πυρηνικής καταστροφής – μια απειλή άγνωστη σε άλλες κοινωνίες στην παγκόσμια ιστορία – και πώς με επαναστατική συνείδηση, θέληση για τη νίκη και τη συμπαράσταση ολόκληρου του σοσιαλιστικού στρατοπέδου και όλων των ελευθέρων ανθρώπων τους κόσμου, ένας μικρός λαός, που ζει δίπλα στην πιο μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη της γης, μπορεί να θριαμβεύσει, να διατηρήσει την αυτονομία του και, το πιο σημαντικό, να συνεχίσει το χτίσιμο της κοινωνίας του.
Το κύριο έργο που μας ανατέθηκε, σύντροφοι, σ’ αυτό που θα ονομαζόταν οχυρώματα της οικονομίας, είναι ατέρμονη κατασκευή, άσχετα με τις δυσκολίες και τους κινδύνους που πρέπει να ξεπεραστούν. Και ανταποκρινόμαστε σ’ αυτό το έργο. Κάθε χρόνο τα καταφέρνουμε και καλύτερα. Κάθε χρόνο μαθαίνουμε από τα λάθη μας και τις εμπειρίες των άλλων. Δημιουργούμε τη βάση για μια ισχυρή, αυτόνομη και αυτοδύναμη οικονομία που θα στηρίζεσαι στη γεωργία, που με τη σειρά της θα στηρίζεται στο γόνιμο έδαφος, το ευνοϊκό κλίμα και τη μικρή πληθυσμιακή πυκνότητα. Αλλά ο αναλφαβητισμός δε σημαίνει έλλειψη πολιτισμού καθώς η ανάγνωση και η γραφή είναι μοναχά το πρώτο βήμα του πολιτισμού.
Οι καινούργιες διαδικασίες προχωρούν με γιγάντια βήματα. Πολύ γρήγορα το να είσαι τεχνικός σ’ αυτή τη χώρα θα προϋποθέτει τη γνώση δύο ή περισσότερων ξένων γλωσσών. Ο τεχνικός πρέπει να είναι ικανός να η ανάγνωση βιβλία στο αντικείμενο σε ξένες γλώσσες. Πρέπει να μάθει να διαβάζει γιατί οι καπιταλιστές έχουν προχωρήσει πολύ στον τεχνολογικό τομέα και πρέπει να μάθουμε να εκμεταλλευόμαστε τις γνώσεις τους. Η αύξηση των προσόντων είναι βασική αποστολή για την κυβέρνηση και όλους τους ανθρώπους και δεν πρέπει να παραμεληθεί. Άντρες και γυναίκες, όταν θα είναι κουρασμένοι μετά απ’ τη δουλειά, πρέπει να κάνουν το απαραίτητο διάβασμα και να συνεχίσουν έτσι να αυξάνουν τις γνώσεις τους.
Δεν είναι σημαντικό το ότι σε λίγες βδομάδες ή μήνες η απόσταση που καλύφθηκε φαίνεται μικρή. Αυτό είναι έργο χρόνων και ένα έργο δεν πρέπει ποτέ να τελειώνει. Το έργο αυτό είναι υπερβολικά δύσκολο για τον πρωτάρη, για τον εργάτη κάποιας ηλικίας που δεν έχει μάθει γραφή και ανάγνωση. Αλλά στο βαθμό που θα αποκτείται γνώση, θα ανάγεται η επιμόρφωση σε επαναστατικό καθήκον, κάτι λιγότερο ή περισσότερο επίπονο θα γίνει γι αυτό, και τελικά θα γίνει ανάγκη όλων. Τότε θα σταματήσει η προσπάθεια αυτή. Σ’ αυτό το σκοπό έχουν γίνει φοβερές προσπάθειες αλλά έχει καταναλωθεί και θα συνεχίσει να καταναλώνεται και ένα μεγάλο ποσό κοινωνικών αγαθών. Πιστεύουμε ότι η μόρφωση και η δημόσια υγεία είναι υπηρεσίες που στις οποίες ποτέ δεν μπορούμε να πούμε ότι ξοδεύουμε αρκετά για το λαό μας. Και όσο περισσότερα δίνουμε, τόσο καλύτερα θα είναι για όλους. Και έτσι θα συνεχίσουμε να δίνουμε όσο το δυνατόν περισσότερα.
Αλλά να θυμάστε, οι καθηγητές που διδάσκουν τους μαθητές-εργάτες κρατιούνται εκτός παραγωγής και καταναλώνουν, συνεπώς, κρατικά χρήματα που πρέπει να ανταποδοθούν στην κοινωνία εις διπλούν. Πρέπει να απασχοληθούμε με άλλο ένα σημαντικό πρόβλημα, τη νέα μισθολογική κλίμακα και τις νόρμες εργασίας, δύο στενά συνδεδεμένα θέματα που συζητούμε πάνω από ένα χρόνο. Θυμάμαι ότι πέρσι την παραμονή της Πρωτομαγιάς σ αυτή την αίθουσα είχα ζητήσει συγγνώμη που δεν είχα τελειώσει με αυτό το πρόβλημα. Φέτος ξαναζητώ συγγνώμη, αλλά το θέμα της νέας μισθολογικής κλίμακας και των νορμών εργασίας έχει προχωρήσει πολύ. Και τον επόμενο μήνα θα αρχίσουν δοκιμασίες σε διάφορες βιομηχανίες, όχι μόνο στο υπουργείο μας, αλλά σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Τότε, θα έχουμε τελειοποιήσει το σύστημα δίνοντας ένα μισθό σε όλη τη χώρα και πιο δίκαια αποζημίωση. Αλλά πρέπει να υπάρξει αυστηρότητα σε κάτι που δεν έχει ξεκαθαριστεί ακόμη. Το νέο μισθολογικό σύστημα, με τις τρέχουσες νόρμες εργασίας, δεν σημαίνει μισθολογική αύξηση. Κάθε άλλο. Εξηγήσαμε ότι ο πρώτος κλάδος στον οποίο εφαρμόστηκε αυτό, ο μεταλλευτικός -και μόνο σε μερικά ορυχεία – εξαιτίας της σχετικά χαμηλής πληρωμής, οι νέες νόρμες εργασίας και το νέο μισθολογικό σύστημα σήμαιναν μεγάλες μισθολογικές αυξήσεις για τους συντρόφους εκεί. Αλλά δε θα είναι το ίδιο σε όλους τους κλάδους.
Είναι κάποιοι εργάτες που προς το παρόν πληρώνονται ανάλογα με τον μέσο όρο, και άλλοι εργάτες που παίρνουν περισσότερα απ’ το μέσο όρο. Ξεκαθαρίσαμε επίσης ότι όλοι εκείνοι οι εργάτες των οποίων η αμοιβή είναι μεγαλύτερη απ’ όση καθορίζει το νέο μισθολογικό σύστημα θα συνεχίσουν να παίρνουν κανονικό μισθό, αλλά χωρισμένο σε δύο μέρη: ένα που ανταποκρίνεται στην πραγματική του εργασία και ένα επίδομα έτσι ώστε να μην διαταραχθούν τα οικονομικά των συντρόφων εκείνων που έπαιρναν υψηλότερο μισθό τόσα χρόνια και κάτω από διαφορετικές συνθήκες, την περίοδο ανάπτυξης του καπιταλισμού με τις άναρχες παραγωγικές σχέσεις. Ωστόσο, όλοι όσοι μπαίνουν στην παραγωγή θα πληρώνονται σύμφωνα με το νέο μισθολογικό σύστημα, και ένα απ’ τα κύρια σημεία απ’ τα οποία θα εξαρτάται η μισθολογική αύξηση θα είναι οι ικανότητες του εργάτη. Αυτό σημαίνει ότι οι εργάτες που ικανοποιητικά εκπληρώνουν τα στάνταρ της ποσότητας και της ποιότητας για ορισμένο χρόνο, αλλά που δεν μπορούν να ανέβουν αυτόματα στη βαθμολογική κλίμακα γιατί ανήκουν σε διαφορετική μισθολογική τάξη, θα έχουν τη δυνατότητα να ανεβάσουν το μισθό τους. Έτσι, οι ατομικές ικανότητες θα λαμβάνονται υπ’ όψιν στον υπολογισμό του μισθού. Όλα αυτά ας τα εξηγήσει ο Υπουργός Εργασίας. Θα υπάρξουν συζητήσεις και μια ολόκληρη διαδικασία αποσαφήνισης, αφού είναι ένα τόσο δύσκολο έργο στο οποίο στηρίζεται ολόκληρη η εθνική οικονομία.
Σε μερικές περιπτώσεις, θα σημαίνει αύξηση για να διορθώσει μερικές πολύ χαμηλές αμοιβές. Σε άλλες, οι αμοιβές θα παραμείνουν σταθερές, ανάλογα με τα μέτρα που θα υιοθετηθούν απ’ τις μελέτες. Σε άλλες περιπτώσεις, θα μειωθούν οι μισθοί, αλλά αυτοί οι σύντροφοι θα έχουν μοιρασμένο μισθό και έτσι δε θα πληγεί το εισόδημά τους.
Απλά, ένα μέρος του μισθού του, του ανήκει, παραδείγματος χάριν, για ιστορικούς λόγους. Όταν αυτός ο εργάτης φύγει απ’ τη δουλειά του, ο μισθός γι αυτό το πόστο γίνεται κανονικός, ο σταθερός κανονικός μισθός, και δεν είναι πια ο πραγματικός μισθός που έπαιρνε ο υποθετικός αυτός εργάτης. Για να τελειώσω αυτό το λόγο – λίγο μεγάλος, λίγο βαρετός – θέλω να σας υπενθυμίσω, σύντροφοι, την ευθύνη που όλοι ανεξαιρέτως έχουμε. Σήμερα βρισκόμαστε εδώ για να τιμήσουμε τους καλύτερούς μας εργάτες, τους εργάτες πρώτης γραμμής. Και τιμούμε επίσης τις εργατικές αντιπροσωπείες που ήρθαν να μας επισκεφτούν απ’ όλο τον κόσμο
Είμαστε μια βιτρίνα, ένας καθρέφτης στον οποίο οι Αμερικάνοι μπορούν να δουν, και πρέπει να δουλεύουν για να αυξάνουμε τις ικανότητές μας κάθε μέρα σε βάρος των αδυναμιών μας. Δεν πρέπει να εφαρμόσουμε την τακτική του κρυψίματος των αδυναμιών μας. Κάτι τέτοιο δε θα ήταν ούτε τίμιο ούτε επαναστατικό. Θα διδαχθούν απ’ τα λάθη μας, απ’ τις παραλείψεις μας, οι σύντροφοι της Αμερικής αλλά και της Ασίας, και της Αφρικής, και όλων των χωρών που σήμερα πολεμούν για ανεξαρτησία. Δεν πρέπει να διστάζουμε να δείχνουμε κάποιο από τα λάθη του παρελθόντος, κάτι κακό στο παρελθόν που δεν μπορέσαμε να διορθώσουμε, ούτε ένα λάθος της σοσιαλιστικής παρουσίας μας.
Πρέπει να είμαστε ανοιχτοί, αυτό είναι το υψηλό καθήκον μας. Και καθένας από μας είναι υπεύθυνος απέναντι στους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο γι αυτά που κάνε ή θα κάνει Κουβανική επανάσταση. Ο δρόμος μας δεν είναι εύκολος, αλλά γεμάτος κινδύνους και εμπόδια. Ο ιμπεριαλισμός κρύβεται σε κάθε γωνιά του δρόμου, ελπίζοντας σε ένα στραβοπάτημά μας, έτοιμος να μας επιτεθεί. Οι αντιδραστικοί όλης της Αμερικής περιμένουν ν’ ακούσουν με χαρά την επίσημη αναγνώριση των λαθών μας. Βασικά, προσπαθούν να δείξουν στην Αμερική και σ’ ολόκληρο τον κόσμο ότι αν ένα μικρό κράτος σαν εμάς, χωρίς βιομηχανία, χωρίς τεχνολογική ανάπτυξη προσπαθήσει να κάνει επανάσταση, θα αποτύχει. Και χρησιμοποιούν πλάγιες μεθόδους και σαμποτέρ για να σταματήσουν την ανάπτυξή μας.
Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας ούτε μια στιγμή αδυναμίας. Όχι τώρα που είμαστε κάτω απ’ τα βλέμματα των προσκεκλημένων μας, ούτε ποτέ. Ολόκληρη η Αμερική παρατηρεί κάθε λεπτό της ζωής στη χώρα μας και βλέπουν σ’ εμάς μια ελπίδα σωτηρίας, μια ελπίδα ν’ απελευθερωθούν απ’ τα δεσμά τους.
Ας τους δείξουμε τις αλήθειες του δρόμου που πήραμε, σύντροφοι! Ας τους δείξουμε ότι όχι μόνο είμαστε ικανοί όχι μόνο να αντιμετωπίσουμε σχεδόν άοπλοι, τις πάνοπλες δυνάμεις της ολιγαρχίας. Όχι μόνο μπορούμε και εξοπλίζουμε το λαϊκό στρατό παίρνοντας όπλα απ’ τον εχθρό, αντιμετωπίζοντάς τους στο πεδίο της μάχης, αλλά και διαμορφώνουμε τις συνειδήσεις των λαών της Αμερικής μετατρέποντάς τους σε πολεμιστές εναντίον της δικτατορίας! Ας δείξουμε ότι δεν είμαστε μόνο ικανοί να κάνουμε τους ανθρώπους μας ένα, να βγάλουμε την πολεμική μας κραυγή, την προκλητική μας κραυγή. Ας τους δείξουμε, σύντροφοι, ότι μπορούμε να νικήσουμε σ’ αυτό τον μακρύ και δύσκολο αγώνα στον οποίο υποχρεωνόμαστε χτίζοντας το σοσιαλισμό δίπλα σε μια καπιταλιστική υπερδύναμη.
Σε όλους τους κινδύνους, τις απειλές, τους εμπορικούς αποκλεισμούς, τα σαμποτάζ και τους διχασμούς, σε όλες τις δυνάμεις που προσπαθούν να μας εμποδίσουν, πρέπει να δείξουμε την ικανότητα του λαού μας να γράφει ιστορία. Πρέπει να όλοι ενωμένοι, ίσως όχι περισσότερο από σήμερα, να βαδίσουμε με τα μάτια στραμμένα στο μέλλον, με τα πόδια στο έδαφος, προσέχοντας κάθε μας βήμα και βεβαιώνοντας ότι κανένα βήμα μας δε θα παραδώσει ούτε πόντο απ’ αυτά που κερδίσαμε, απ’ αυτά που χτίσαμε, απ’ αυτό που είναι δικό μας: το σοσιαλισμό!
Patria O Muerte! Venceremos! (Πατρίδα ή θάνατος! Θα νικήσουμε!)
